Özge Çağla Erikli

BOŞANMA VE ÇOCUK

Aile, toplumun temelini oluşturan çok önemli bir sosyal ortamdır ve çocuk için önemi oldukça büyüktür; dolayısıyla aile ortamı denilen yerde bireylerin ihtiyaçları olan sevgi, şefkat ve bakımın verilmesi gerekmektedir. Aile olgusunun oluşmasının ilk basamağı evlilik olgusu ile şekillenmektedir. Evlilik dediğimiz durum, kadın ve erkeği birbirine sadakat ve sevgi ile bağlayan yasal bir olgudur. Günümüzde birden fazla neden ile bu yasal ve önemli olan bağlılık birtakım sorunlardan dolayı yıkılmaktadır. Bu yıkım süreci ‘Boşanma’ olarak adlandırılmaktadır. Bu süreçte, kadın ve erkek yeni bir yaşam düzeni kurmaya başlar ve  bu süreç ekonomik, psikolojik ve sosyal boyutlar gibi bazı boyutları içermektedir.

Uzun süredir sorulan en önemli sorulardan biri bu sürecin çocuklar üzerindeki etkisi nedir?

Boşanma süreci, çocuğun ruh sağlığı üzerinde sadece olumsuz sonuçlara sebep olmamakta, bazen olumlu sonuçlar getirdiği gözlemlenmektedir. Peki bu nasıl oluyor?  Aile içerisinde en önemli olan şey, ebeveynlerin birbirlerine karşı sevgi ve saygı ile açık iletişimde olması halidir. Tüm bunlar aile birliği içerisinde yok olmaya başladığında çocuklar için güven ve sevgi barındıran yuva sağlıklı bir yer olmaktan çok zarar verici unsurlar barındıran bir yer haline döner; bu da çocuğun ruhsal sürecini olumsuz etkilemektedir. Boşanma ile çatışmanın bitmesi, sağlıklı bir tek ebeveynli ailenin kurulması, iki ebeveynle daha iyi ilişkilerin kurulmasını sağlamak, ailedeki bu istikrarı sürdürmek çocuğun iyi olma halini olumlu etkilemektedir.

Boşanmanın ilk zamanlarında çocuklarda birtakım olumsuz etkiler görülebilmektedir. Bu dönemde yaşanan olumsuz çevresel durumlar nedeniyle çocuklarda ebeveynlerine yönelik kayıp duygusu, yalnız kalma korkusu veya regresif tepkiler gözlenebilmektedir.  Boşanma sonrası ebeveynleriyle ilişkilerinde bozulma ve ebeveynlerin duygusal desteğini kaybetme, okul başarısında düşüş yaşama, kaygılı olma, ekonomik güçlüklerle karşılaşma ve depresyon çocukların yaşayabileceği bazı problemlerdir. Ayrıca, ayrılık yaşayan ailenin çocukları akranlarıyla belli başlı sorunlar yaşayabilmektedir. Arkadaşları ile birlikteyken kendini dışlanmış ve yalnız hissedebilmektedir.

Boşanma sürecinden çocukların olumsuz veya daha az olumsuz etkilenmesine neden olan bazı durumlar vardır. Olumsuz etkilenmesine neden olanlardan bazıları; çocuğun ebeveyn çatışmalarına maruz kalması, ekonomik problemler yaşaması, ebeveyn tutumlarındaki eksiklik, annenin ve babanın ebeveynlik tutumundaki tutarsızlıklardır. Bu nedenler, çocuğun boşanma sürecinde hissetme halini olumsuz yönde etkilemektedir.

Çocuğa bu süreçte duygularını rahatça ifade etme olanağı verilmemesi çocuğun olumsuz etkilenmesine, depresyon, kişilik sorunları, dikkat eksikliği gibi problemler yaşamasına ve ayrılmayla ilgili sorunlar yaşamasına sebep olmaktadır.

Boşanmanın çocuklara nasıl söylenmesi gerektiği konusu uzun süredir sorulan sorulardan biridir. Öncelikle acele etmemek ve boşanma kesinleştikten sonra bu durumu aktarmak gerekir. Açıklama yapılan yerin çocuğun kendini güvende hissettiği bir yer olması ve tüm aile bireylerinin orada bulunması uygun olandır. Çocuğun yaşına uygun bir dille, anne baba ilişkisinin her zaman süreceği, onunla ilgili gelecek planlarının yapıldığı, hem psikolojik hem duygusal hem de ekonomik ihtiyaçlarının karşılanacağı ve boşanmanın onun suçu olmadığı şeklinde açıklama yapılması uygun olacaktır. Açıklama yapıldıktan sonra çocuğun bu süreçle ilgili duygu ve fikirlerinin sabırla dinlenmeli ve duygularını paylaşmaya izin verilmelidir böylece çocuğun süreçle daha kolay baş etmesini sağlayabilir.